20 maart 1516, de Joodse gemeenschap in Venetië mag uitsluitend wonen op een eilandje ten noorden van het Canale di Cannaregio. Daar staat een ijzersmelterij en “smelten” betekent in het Venetiaans “getar” waar Ghetto van afgeleid is. Het eerste Ghetto in de wereldgeschiedenis. Ik loop door het Ghetto Vecchio dat nieuwer is dan het Ghetto Nuovo en ouder dan het Ghetto Novissimo. Er wonen hier nog zo’n 1000 joden, verenigd in 20 gezinnen. De vijf 16de -eeuwse synagogen betreed je via woonhuizen. Wie voortdurend bedreigd wordt verbergt wat hem dierbaar is.
Het is een stukje varen naar het eiland Lido waar zich een oud Joods kerkhof bevindt. De graven dateren uit de 14de eeuw. Ik rammel aan het gietijzeren hek dat ondanks de beloofde openingstijden niet meegeeft. Dan duikt er een jochie van een jaar of 12 op en in plaats van met een roestige loper het hek te openen drukt hij op een knop in een hokje. Ik kan naar binnen. Gesticulerend laat mijn vriendje meteen weten dat ik niet mag fotograferen en ik gebaar dat ik dat respecteer. Ik loop langs overwoekerde graven in een sombere entourage. Er heerst volmaakte stilte. Dan kom ik in een meer geciviliseerde omgeving en zie een tuinman bezig met zijn hark. Hij wacht mij op en begint meteen over mijn fototoestel dat ik op mijn rug draag. Druk wijzend wil hij dat ik het bij de ingang ga afgeven. Daar voel ik niets voor en maak duidelijk dat ik niet fotografeer. Als hij blijft aandringen, nog drukker gaat praten, op het dreigende af, krijg ik er genoeg van en loop terug. Vanuit mijn ooghoek houd ik hem in de gaten en, na aanvankelijk zwijgend achter te blijven, komt hij me toch op een drafje achterna. Ik loop zo rustig mogelijk door, roep “ciao” naar de jonge vriend en hoop dat hij snel de poort openmaakt. Daar staan we, in een driehoek: de man, het jochie en ik. De tuinman slaakt kreten over “fotografare” en “direttore” en ik krijg het benauwd. Zou ik nu mijn rolletje moeten inleveren bij de directeur van een oude Joodse begraafplaats op een eiland in de Adriatische Zee? Ik kijk hulpeloos naar mijn enige vriend die beurtelings naar ons beiden kijkt. Dan keert deze zich resoluut om en drukt op de knop. Opgelucht verlaat ik de plek en laat de tuinman en de jongen steggelend achter.
De vaporetto brengt mij terug. De mooiste manier van aankomen in Venetië is over het water. Ik geniet van de aanblik en maak een foto.
Ineke Binnendijk
Een ervaring, bescheven door Ineke, die aangeeft hoe 'bedreigend' (in de ruimste zin des woord) fotografie soms (door overtuiging, geloof, taak, ...) ervaren wordt. Als fotograaf kun je onprettig verrast worden door regels die veel strikter zijn dan wat je voor reëel houdt. Ook al volg je de regels naar eer en geweten. JanV.